Wat is een kat?

Wanneer u aan katachtigen denkt, denkt u misschien aan leeuwen in de Serengeti, aan tijgers die hun prooi besluipen in de jungle, of misschien wel aan de luie maar oh-zo-lieve huiskat die heerlijk ligt te slapen op de bank. Hoewel grote wilde katten en kleine gedomesticeerde katten er verschillend uitzien, komt toch 95% van hun DNA overeen.

Een luie tabby kat op de bank

De wilde kat (Felidae)

Gedomesticeerde katten behoren tot de familie der katachtigen (Felidae). Ze zijn verwant aan onder andere leeuwen, cheetahs en servals. Felidae kunnen in twee subfamilies worden onderverdeeld; pantherinae (grote katten, brullers) zoals leeuwen, tijgers en jaguars, en felinae (spinners) bestaande uit verschillende kleine tot middelgrote katten zoals de huiskat, cheetahs en servals.

Een alerte serval kat

Onderzoekers hebben aangetoond dat het DNA van een huiskat maar heel weinig verschilt met dat van wilde katachtigen. Dit zal u misschien niet verbazen wanneer u zich bedenkt dat veel huiskatten in staat zijn te overleven zonder de zorg van mensen.

Drie wilde Afrikaanse katten. Cheetahs in de Masai Mara, Kenia

Anders dan honden, die als volledig gedomesticeerd worden beschouwd, zijn katten semi-gedomesticeerd. Sommige katten zijn sterk van ons afhankelijk, andere zijn sterk verwant aan hun wilde soortgenoten.

Hybride katten

Hybride katten zijn een goed voorbeeld van katten die als gedomesticeerd worden beschouwd maar een overgroot deel van hun genen delen met wilde katten. Hybride katten kunnen in het wild overleven, maar worden vaker aangetroffen in fokprogramma's (om voor veel geld te worden verkocht).

Een Bengaalse kat met een prachtige tekening

Fokken van hybride katten

De populariteit van hybride katten is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Veel nieuwe hybride rassen zijn ontstaan. Waarschijnlijk de bekendste hybride is de Bengaal, dit is een kruising tussen een Bengaalse tijgerkat en de huiskat.

Een prachtige spelende Bengaalse kitten

Een Bengaal van wie de ouders een Bengaalse tijgerkat en een huiskat zijn, wordt de F1-generatie genoemd. De letter 'F' staat voor Filial, dat zoon of dochter betekent. Het nummer staat voor het aantal generaties dat het betreffende dier is verwijderd van de Bengaalse tijgerkat. Een F3 Bengaal bijvoorbeeld, is een Bengaal die een Bengaalse tijgerkat als overgrootouder heeft. Een F4 heeft een Bengaalse tijgerkat als bet-overgrootouder. De eerste drie generaties (F1, F2, F3) komen niet in aanmerking voor deelname aan competities. Vanaf F4 worden Bengalen SBT (Stud Book Tradition) genoemd. Dit betekent dat ze ten minste vier generaties zijn verwijderd van de Bengaalse tijgerkat en het resultaat zijn van een raszuivere kruising tussen twee Bengalen. SBT Bengalen staan erom bekend de elegantie en schoonheid van een wilde kat te hebben in combinatie met de persoonlijkheid van een gedomesticeerde kat (met soms wat aparte eigenschappen, zoals liefde voor water).

Hybride katten en hun wilde herkomst

• Bengaal (Bengaalse tijgerkat)
• Caracal (woestijnlynx)
• Chausie (junglekat)
• Safari (Geoffroy's kat)
• Savannah (serval)

Een Savannah kitten met een prachtige tekening

Katten fokken voor hun wilde uiterlijk

Naast hybride katten zijn er katten die selectief worden gefokt voor hun wilde uiterlijk door gekruist te worden met een wilde kat. Net als hybride katten worden deze nieuwe rassen vanwege hun exotische uiterlijk steeds populairder.

Een toyger kat met een tijgerachtige tekening

Een ras dat veel media-aandacht heeft gekregen is de toyger, die, zoals de naam doet vermoeden, zo is gefokt dat hij lijkt op een 'toy' tijger. Deze katten hebben geen tijger-DNA, al doet hun gestreepte vacht en smalle oren anders vermoeden.

Katten met een wild uiterlijk en de wilde kat waarnaar ze zijn gefokt

• Ocicat (ocelot)
• Pixie-bob (rode Lynx)
• Serengeti (serval)
• Toyger (tijger)
• Cheetoh (gefokt om een 'wild' uiterlijk te hebben)

Het verschil tussen een zwerfkat en een verwilderde kat

Wanneer u een onbekende kat benadert kan het soms lastig zijn om vast te stellen of het een zwerfkat of een verwilderde kat is. Om het verschil te kunnen zien hebben we hieronder beide typen katten met elkaar vergeleken.

Verwilderde katten

Een verwilderde kat is een kat die of geboren is in het wild, of een zwerfkat is die geen contact heeft gehad met mensen gedurende lange tijd. Verwilderde katten verschillen van zwerfkat in het opzicht dat ze argwanend zijn naar mensen en doorgaans niet kunnen worden getemd. Dit houdt in dat ze niet geschikt zijn om binnen te worden gehouden en buiten, tussen andere verwilderde katten, een beter leven hebben. Een kattenkolonie is een groep verwilderde katten die samen binnen een bepaald gebied leeft en een gedeelde voedselvoorziening heeft. Er zijn (in het buitenland) liefdadigheidsorganisaties die kattenkolonies beheren door de dieren te vangen, te castreren en weer uitzetten om zo de populatie binnen de perken te houden.

Verwilderde katten zittend op een hek

Het tam maken van een verwilderde kat is niet aan te raden omdat ze een gelukkiger en minder stressvol leven leiden binnen een groep verwilderde katten. De kittens van deze katten kunnen wel worden gesocialiseerd en worden verkocht aan mensen die ze een goed thuis kunnen geven.

Verwilderde katten hebben nauwelijks tot geen contact met mensen. Wanneer deze dieren door mensen worden benaderd zijn ze erg bang en zullen zeker niet naar u toe komen. Dit hoeft echter niet altijd het geval te zijn, omdat veel kolonies verwilderde katten hebben geleerd dat mensen een goede bron voor voedsel zijn (niet letterlijk natuurlijk!). Dit geldt zeker voor groepen katten die op toeristische hotspots leven. Wel is de lichaamstaal tussen zwerfkatten en verwilderde katten vaak verschillend. Aan de lichaamstaal van verwilderde katten zal bijvoorbeeld nooit te zien zijn dat ze zich op hun gemak voelen met uw aanwezigheid. Ze zullen nooit oogcontact met u maken en zitten laag bij de grond of met hun staart rond hun lichaam om zichzelf te beschermen.

Zwerfkatten

Een zwerfkat is een kat die ooit een eigenaar heeft gehad, maar is gaan zwerven en verdwaald is geraakt. Gelukkig kunnen zwerfkatten meestal een nieuw huis vinden, zodra ze zich herinneren hoe comfortabel het is om een liefhebbende eigenaar te hebben om bij op schoot te kruipen.

Een zwerfkat

Zwerfkatten zullen eerder u of uw huis benaderen dan een verwilderde kat. Er is een grote kans dat ze niet zullen wegrennen wanneer u ze benadert en sommigen zullen het zelfs toelaten om te worden geaaid. Een zwerfkat maakt meestal oogcontact en uit zijn lichaamstaal is af te leiden dat hij zich bij u in de buurt op zijn gemak voelt (hij houdt bijvoorbeeld zijn staart in de lucht). Een zwerfkat kan naar u miauwen, terwijl een verwilderde kat nooit naar u zal miauwen of spinnen.